IRAK İLE SU ALANINDA Kİ İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMALARI MASAYA YATIRILDI

Türkiye’ye biz dizi incelemelerde bulunmak üzere gelen Irak heyetine ülkemizde inşa edilen su yapıları ve faydaları konusunda kazanılan bilgi birikimler aktarıldı.

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü koordinesinde gerçekleştirilen bilgilendirme ve inceleme programları kapsamında Iraktan gelen heyet 21 Haziran Pazartesi günü ilk olarak İstanbul’da tarihi ve turistik ziyaretlerde bulundu.

Teknik Müsteşar Jamal Mohsen Ali başkanlığında su ve barajlar konusunda uzman Irak heyetinde, Barajlar ve Rezervuarlar Genel Müdürü Kazım Sahar,  Ulusal Su Kaynakları Yönetim Merkezi Genel Müdürü Sayın Hatem Hamid Hussein, Kuzey Bölgesi Araştırmaları Merkezi Genel Müdürü Bakr Rahim Farag ve beraberlerinde ki teknik heyet yer aldı.

21 Haziran’da yapılan İstanbul ziyaretlerinin ardından 22 Haziran tarihinde İstanbul’dan Batman Hasankeyf’e geçen Irak heyetine burada DSİ Genel Müdür Yardımcısı Faruk Fıratoğlu, Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanı Nazmi Kağnıcıoğlu, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanı Mehmet Uğur Yıldırım, DSİ Genel Müdürlüğü Dış İlişkiler Müşaviri Tuncer Dinçergök, Proje İnşaat Dairesi Başkan Yardımcısı Hayrettin Erşan ve DSİ Ilısu 16. Bölge Müdürü Ali Naci Kösalı, ve beraberlerinde ki heyet eşlik etti.

DSİ Genel Müdür Yardımcısı Faruk Fıratoğlu başkanlığında heyet ve Iraklı heyet Hasankeyf’te bir dizi incelemede bulundular.

Hasankeyf Yeni Kültürel Park’ta Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı göl alanında kalan anıt eserlerin taşındığı antik kentte eserler hakkında ve taşınma hikâyeleri ile tarihi eserlerin sergilendiği müzede eserler hakkında heyete bilgilendirme yapıldı.

Bilindiği üzere Türkiye, Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında tarihi ve kültürel varlıkların korunması konusunda dünyaya örnek olacak nitelikte çalışmalar gerçekleştirdi.

Bu çerçevede Hasankeyf'teki kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılması için yoğun mesai harcanırken, DSİ Genel Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülen çalışmalar sırasında ulusal ve uluslararası bilim insanlarından oluşan komisyonların da görüşleri alındı. Söz konusu çalışmalar neticesinde Ilısu Barajı göl alanından etkilenmeyecek Hasankeyf Yukarı Şehir yeniden düzenlenerek açık hava müzesi haline getirildi.

Baraj göl alanından etkilenen Hasankeyf Aşağı Şehir'de yer alan tarihi ve kültürel varlıklar ise bütüncül bir yaklaşım ve son derece titiz yöntemlerle bu alandan taşınarak, nihai yerlerinde konumlandırıldı. Proje kapsamında, Zeynelbey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Orta Kapı, Kızlar (Eyyubi) Camisi Doğu ve Batı Bloku, Kızlar (Eyyubi) Camisi Kuzey ve Güney Duvarı, Süleyman Han Camisi külliyesi, taç kapı ve çeşme, Süleyman Han Camisi külliyesi, minaresi Er-Rızk Camisi Yeni Kültürel Park’a taşınmıştı.

 Iraklı heyet 22 Haziran Salı günü son olarak Ilısu Barajı gölalanın da gerçekleştirilen tekne turuna katıldılar.

 Iraklı heyet 23 Haziran Çarşamba günü de DSİ Genel Müdür Yardımcısı Faruk Fıratoğlu başkanlığında heyet ile birlikte Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES projesini gezdiler.

Heyete Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES projesinin hikâyesi hakkında sunum yapılarak gerekli bilgilendirme yapıldı.

Bilindiği üzere Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan Türkiye'nin en büyük 4'üncü hidroelektrik santrali olan Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES 25 Aralık 2020 tarihinde tam kapasite ile enerji, üretimine başlamıştı.

24 milyon metreküp dolgu hacmi ile Atatürk Barajı'ndan sonra Türkiye’nin ikinci büyük barajı olan Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajın ilk tribünü 19 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın video konferans yöntemiyle katıldığı programda devreye alınmıştı.

Baraj GAP'ın iki ayağından birini oluşturan kilit proje konumunda olup, toplam 6 üniteden oluşan barajın yılda üreteceği 4 milyar 120 milyon kwh enerji ile Türkiye ekonomisine yılda 2,8 milyar lira katkı sağlayacaktır.

Sınıfında Dünyanın en büyük gövdesine sahip olan ve ülkemizin 4. büyük hidroelektrik santrali olan Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES’in enerji üretimine başladığı 19 Mayıs 2020 tarihinden 5 Mart 2021 tarihine kadar 2,47 milyar kilowatt saat enerji üretilerek ülke ekonomisine yaklaşık 1 milyar 730 milyon TL katkı sağlamıştır.

Sahada yapılan incelemenin ardından DSİ 16. Ilısu Bölge Müdürlüğünde Iraklı heyete Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve bileşenleri hakkında sunum ve bilgilendirme yapıldı.

Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı ve HES projesini yerinde inceleyerek bilgi alan Iraklı heyet 23 Haziran Çarşamba günü akşamı İstanbul’a dönerek 24 Haziran Perşembe günü ise İstanbul DSİ 14. Bölge Müdürlüğünde yapılan teknik toplantıya katıldılar.

24 Haziran Perşembe günü DSİ 14. (İstanbul) Bölge Müdürlüğünde yapılan teknik toplantıya DSİ Genel Müdürü Kaya Yıldız, Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanı Nazmi Kağnıcıoğlu, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanı Mehmet Uğur Yıldırım, Dış İlişkiler Müşaviri Tuncer Dinçergök, Proje İnşaat Dairesi Başkan Yardımcısı Hayrettin Erşan, DSİ 14. Bölge Müdürü Celaleddin Ensar Şengül, DSİ 16. Ilısu Bölge Müdürü Ali Naci Kösalı ve ilgililer katıldılar.

Söz konusu toplantıya Teknik Müsteşar Jamal Mohsen Ali başkanlığında ki su ve barajlar konusunda uzman Irak heyetinden, Barajlar ve Rezervuarlar Genel Müdürü Kazım Sahar,  Ulusal Su Kaynakları Yönetim Merkezi Genel Müdürü Sayın Hatem Hamid Hussein, Kuzey Bölgesi Araştırmaları Merkezi Genel Müdürü Bakr Rahim Farag ve beraberlerinde ki teknik heyet katıldılar.

DSİ Genel Müdürü Kaya Yıldız başkanlığında yapılan söz konusu toplantıda Iraklı heyet ülkemizde DSİ tarafından inşa edilen devasa projeler ve su yapılarının genel durumu ile ekonomik faydaları hakkından bilgilendirme yapıldı.

DSİ Genel Müdürü Kaya Yıldız, toplantının açılışında yaptığı kısa değerlendirmede Iraklı heyeti ülkemizde ve ülkemizin en güzide şehirlerinden İstanbul’da ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti ifade ederek, ‘Her iki dost ve kardeş ülke arasında su alanında ki işbirliğini bugün masaya yatıracağız.

Malumunuz olduğu üzere; ülkelerimizin yer aldığı yarı kurak coğrafyada son yıllarda daha da sıklaşan ve şiddeti artan ciddi kuraklık problemleri ile karşı karşıya kalmaktayız.

Bu durumun diğer havzalarımızda olduğu kadar ortak paydamız olan Fırat Dicle Havzası üzerindeki olumsuz etkilerini de teknik açıdan birlikte değerlendireceğiz. Bu kapsamda, tecrübe paylaşımı ve istişare yoluyla,  Eylem Planı kapsamında geliştirebileceğimiz projeler vasıtasıyla bu olumsuz durumun üstesinden nasıl gelebileceğimizi birlikte ele alacağız.’dedi.

Toplantıya video Konferans ile katılan Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Akif Özkaldı’da yaptığı konuşmada, ‘Irak ile Ülkemiz arasında su alanındaki işbirliğine olan inancımızı ve sizleri ülkemizde ağırlamaktan duyduğumuz memnuniyeti bir kez daha ifade etmek isterim.

Geçtiğimiz iki günde, Ilısu Prof. Dr. Veysel Eroğlu Barajı’na yapmış olduğunuz ziyaretin başarıyla geçtiği bilgisini almaktan memnuniyet duydum. Sizler için de bu muazzam barajın teknik detaylarını yakından incelediğiniz, aklınızdaki sorulara cevaplar bulduğunuz verimli bir ziyaret olduğunu ümit ediyorum. Bugün gerçekleştirilecek sunumlar ile barajlarımız ve havzadaki koşullar ile ilgili daha detaylı bilgiler de sizlerle paylaşılacak.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak kapımızın Iraklı kardeşlerimize her zaman açık olduğunu, bilgi ve tecrübelerimizi paylaşmaya, çalışmalarımızı sizlere anlatmaya her zaman hazır olduğumuzu tekrar vurgulamak isterim.

Ülkelerimiz arasında 2014 yılında imzalanan Su Alanında Mutabakat Zaptı’nda da ifade edildiği üzere; Türkiye, su kaynaklarının korunması ve kullanılması için Irak ile eşitlik, mütekabiliyet ve karşılıklı fayda esaslarına dayanarak, bilgi, tecrübe ve teknoloji transferi ile işbirliği yapmaya her zaman hazırdır.

Bu ziyaret ve toplantı da su alanında birlikte ortak teknik çalışmalar yapma konusundaki istek ve kararlılığımızın bir işaretidir.

Aynı coğrafya ve derin kültürel geçmişi paylaştığımız dost Irak Cumhuriyeti Devleti ile su alanındaki ilişkilerimizin geliştirilmesi, suyun teknik bir işbirliği aracı olarak bölgemizin kalkınmasına, refah ve istikrarının korunmasına katkı sağlaması hedefimiz, çalışmalarımıza rehberlik etmektedir.

2014 tarihli Mutabakat Zaptı’nın geçtiğimiz Mart ayında Meclisimizde onaylandığını sizlere hatırlatmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Bildiğiniz üzere, bu Mutabakat Zaptı ile Fırat ve Dicle su kaynaklarının yönetimine ilişkin işbirliği geliştirilmesi konusunda mutabık kalmış bulunuyoruz. Yine bahse konu Mutabakat Zaptı’nda ifade edildiği gibi, bu işbirliği su kaynaklarının ve su kullanımındaki artışın ve iklim değişikliğin değerlendirilmesini içermektedir ve ortak çalışmalar esnasında Fırat ve Dicle’deki meteorolojik ve hidrolojik şartlar incelenerek su kaynaklarının mevcut durumu belirlenecektir.

Yani işbirliğinin ilk adımı ortak ilmi çalışmalardır. 

Mutabık kalınan bu esaslar doğrultusunda gerekli değerlendirmelerin yapılabilmesi için ortak çalışmalara başlanabilmesi hedefiyle; Cumhurbaşkanlığı Su Konusunda Irak Özel Temsilcisi Sayın Prof. Dr. Veysel Eroğlu başkanlığında oluşturulan ve Türkiye’nin önde gelen 50 uzmanının bir araya geldiği Uzmanlar Grubu’nun çalışmaları neticesinde, Türkiye ve Irak’ın su alanında gerçekleştirebileceği ortak projelere ilişkin tekliflerin yer aldığı Eylem Planı hazırlanmış ve bu Eylem Planı Heyetimizin 31 Temmuz 2019 tarihinde Bağdat’a gerçekleştirdiği ziyaret esnasında Irak makamlarına tevdi edilmiştir.

Bildiğiniz gibi, Eylem Planı’nda yer alan teklifler altı ana başlık altında derlenmiştir. 2019 yılından bu yana bu Eylem Planı’nın Saygıdeğer Irak makamlarının da önerileri ile geliştirilerek hayata geçirilmesi konusunda karşılıklı iletişimimiz devam etmektedir. 

Ancak maalesef Eylem Planı’nda yer alan ortak teknik projeler üzerinde çalışılması konusunda istediğimiz aşamaya gelinebilmiş değil. Bundan dolayı iki tarafın da mutabakatıyla ortak projeler üzerinde bir an önce beraberce çalışılmaya başlanmasını arzu etmekteyiz.

Bu gayeyle bugün, iki ülkenin saygıdeğer teknik uzmanlarının katılımı ile gerçekleştirilecek olan bu ikili teknik toplantıda Eylem Planı çerçevesinde işbirliğine dair teknik meseleleri ele alacağız.

Eylem Planı kapsamında teklif etmiş olduğumuz ortak barajlar, sulama, ağaçlandırma, tecrübe paylaşımı projelerini tekrar birlikte ele almak üzere dikkatinize sunmayı ve bulunduğumuz aşamayı birlikte değerlendirmeyi istemekteyiz.

Bu toplantı siz değerli Irak Heyeti üyelerinin de değerlendirmeleri ve tavsiyeleri ile;

×        Gerçekleştirilecek ortak projelerin önceliklendirilmesi,

×        Projeler hakkında detayların paylaşılması ve

×        Teknik ihtiyaçların belirlenmesi neticesinde,

işbirliği konusunda kayda değer bir aşama kat edeceğimizi ümit ediyoruz.

Diğer taraftan Bağdat’ta kurulması planlanan Irak-Türkiye Su Kaynakları Araştırma Merkezi’nin hayata geçirilmesi konusunda başta Irak Su Kaynakları Bakanı Sayın Mehdi Reşit el-Hamdani olmak üzere Irak Makamlarının önemli hazırlıklar yaptıklarını biliyoruz. Mart ayında 1.  Bağdat Uluslararası Su Konferansı’na katılan heyetimizin konferansın akabinde bu Merkez için ayrılan binalara yapmış olduğu inceleme ziyaretindeki gözlemleri bizleri memnun etmiştir. Biz de Merkezin kurulmasına dair Mutabakat Zaptı’nı hazırlamış bulunuyoruz.  Bu metinde, özellikle Irak’ta görevlendirilecek Türk personele dair iç mevzuatımızı ilgilendiren maddeler üzerinde son çalışmalarımızı yapmaktayız. Bu son düzenlemelerin ardından metni tamamlayarak resmi kanallardan sizlere ileteceğimiz bilgisini sizlerle paylaşmak isterim. Türkiye Cumhuriyeti olarak bu merkezin kurulması ve bu merkezde ortak teknik araştırma projelerinin gerçekleştirilmesi hususunda elimizden gelen tüm desteği sağlamaya hazırız.

Benzer şekilde Tecrübe Paylaşımı programlarını da bir an önce hayata geçirmeyi arzu ediyoruz. Sizlerden gelen talepler doğrultusunda programlarımızı yeniden düzenledik. Bu konuda da bilgileri arkadaşlarım sizlerle bu toplantıda paylaşacaklar.

Bugün iki ülkenin teknik uzmanlarının bir araya gelmiş olması oldukça önemli. İki heyet de teknik projeleri görüşmek üzere görevlendirildi. Bildiğiniz gibi bu bir teknik toplantıdır, suların tahsisi gibi konular ise siyasi ve diplomatik düzeylerde ele alınan konulardır.  Bu toplantıda teknik bilgiler ışığında, ortak çalışmalara ve projelere başlanması yönünde adımlar atılacağını ümit ediyorum. Heyetlerimize düşen önemli görev ve sorumluluk budur.

Konuşmamı tamamlarken teknik işbirliğinin ilk ve en önemli adım olduğuna olan inancımızı tekrar ederek toplantının verimli geçmesini ve hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.’ Dedi.

Açılış konuşmalarının ardından söz konusu toplantıda ‘Türkiye’nin Su Yapıları’ hakkında yapılan sunumun ardından, karşılıklı değerlendirme ve istişareler ile toplantı son buldu.